Malware là gì? Cách bảo vệ máy tính khỏi Malware

Malware, hay còn gọi là phần mềm độc hại, là một trong những hiểm họa nguy hiểm nhất trong thế giới kỹ thuật số ngày nay. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá sâu hơn về Malware, hiểu rõ cách chúng hoạt động và cách bảo vệ dữ liệu máy tính hiệu quả.

Malware là gì?

Malware là viết tắt của "malicious software" (phần mềm độc hại), và đây là một loại phần mềm được thiết kế và tạo ra với mục đích gây hại, lừa đảo, hoặc xâm nhập vào các thiết bị điện tử, máy tính, hệ thống mạng, hoặc dữ liệu của người dùng mà không được sự cho phép của họ.

Malware có phải là virus không?

Câu trả lời là không, malware và virus là hai khái niệm khác nhau, mặc dù cả hai đều thuộc về loại phần mềm độc hại.

• Malware là một thuật ngữ tổng quát để chỉ đến bất kỳ loại phần mềm nào được tạo ra với mục đích gây hại hoặc làm hại cho máy tính, thiết bị điện tử, hệ thống mạng, hoặc dữ liệu của người dùng. Malware có thể bao gồm nhiều dạng khác nhau như virus, sâu, trojan, ransomware, spyware, adware, rootkit và nhiều loại khác.
• Virus là một loại malware cụ thể. Virus có khả năng tự nhân bản và lây lan bằng cách gắn vào các tệp hoặc chương trình khác. Chúng phải được khởi động bởi người dùng hoặc chương trình hoặc các tệp khởi động, sau đó chúng sẽ lây lan sang các tệp hoặc chương trình khác, thường thông qua cách thực hiện chương trình này.

Như vậy, virus chỉ là một phần của loại malware. Malware bao gồm nhiều dạng và mục tiêu khác nhau, trong khi virus là một dạng cụ thể của malware với tính năng tự nhân bản. Cả hai đều đáng lo ngại và đòi hỏi các biện pháp bảo vệ và loại bỏ cẩn thận để bảo vệ máy tính và dữ liệu của bạn.

Những thiệt hại mà Malware có thể gây ra

Malware có thể gây ra nhiều thiệt hại, từ nhẹ đến nghiêm trọng, tùy thuộc vào loại và mục tiêu của nó, có thể kể đến như:

• Mất dữ liệu: Một số loại malware, như ransomware, có khả năng mã hóa dữ liệu trên máy tính của bạn và yêu cầu một khoản tiền chuộc để giải mã. Nếu bạn không trả tiền, dữ liệu có thể bị mất hoàn toàn.
• Đánh cắp thông tin cá nhân: Spyware và keyloggers có thể thu thập thông tin cá nhân của bạn, bao gồm mật khẩu, thông tin tài khoản ngân hàng, và thông tin nhạy cảm khác, sau đó gửi nó cho kẻ tấn công.
• Mất kiểm soát máy tính: Một số malware, như rootkit, có khả năng kiểm soát máy tính của bạn và ẩn mình sâu trong hệ thống, cho phép kẻ tấn công thực hiện các hành động không mong muốn.
• Thất thoát tài chính: Malware có thể gây ra thất thoát tài chính bằng cách gửi tin nhắn lừa đảo, chuyển tiền trái phép từ tài khoản ngân hàng của bạn hoặc thậm chí thay đổi thông tin tài khoản trực tuyến.
• Hủy hoại hệ thống: Virus và malware khác có thể gây ra hỏng hóc hoặc hỏng máy tính, điều này có thể dẫn đến việc mất dữ liệu quan trọng hoặc khó khắc phục.
• Cản trở hoạt động mạng: Một số loại malware, như sâu, có khả năng lây lan qua mạng và tấn công các hệ thống mạng khác. Điều này có thể gây ra sự cản trở hoạt động mạng, thậm chí gây ra sự cố trên mạng lớn.
• Giảm hiệu suất làm việc của máy tính: Malware có thể làm giảm hiệu suất máy tính của bạn bằng cách sử dụng tài nguyên hệ thống hoặc gây ra sự cố trong hoạt động máy tính.
• Phát tán spam: Một số malware có thể biến máy tính của bạn thành một "máy chủ spam" để gửi email rác đến hàng ngàn người khác, gây phiền toái và nguy cơ xử phạt pháp lý.

Các loại Malware thường gặp

Có nhiều loại malware khác nhau, và chúng có thể đa dạng về tính năng và mục tiêu. Dưới đây là một số loại malware phổ biến mà người dùng máy tính thường gặp:

• Virus: Virus là một loại malware có khả năng tự nhân bản bằng cách gắn vào các tệp hoặc chương trình khác. Virus có thể lây lan từ máy tính này sang máy tính khác qua các tệp chia sẻ hoặc ổ đĩa USB.
• Worm: Đây là một loại malware có khả năng tự lây lan qua mạng mà không cần sự tương tác của người dùng. Sâu thường tìm lỗ hổng bảo mật trên máy tính và sử dụng chúng để lây lan.
• Trojan: Trojan là một loại malware tự giấu mình bên trong các phần mềm hoặc tệp đính kèm khá vô hại. Người dùng thường bị lừa đảo để tải và chạy chúng, sau đó chúng thực hiện các hành động độc hại.
• Ransomware: Ransomware mã hóa dữ liệu trên máy tính của người dùng và yêu cầu một khoản tiền chuộc để giải mã dữ liệu. Nếu không trả tiền, dữ liệu có thể bị mất hoàn toàn.
• Spyware: Spyware theo dõi và thu thập thông tin cá nhân của người dùng mà không được sự cho phép của họ, bao gồm mật khẩu, thông tin tài khoản ngân hàng, và lịch sử duyệt web.
• Adware: Adware là loại malware chứa quảng cáo và hiển thị quảng cáo không mong muốn cho người dùng. Mục tiêu chính của nó là hiển thị quảng cáo và tạo lợi nhuận cho tác giả của malware.
• Rootkit: Rootkit là một loại malware được sử dụng để ẩn đi một cách sâu sắc trong hệ điều hành và gắn kết với hệ thống để kiểm soát và ẩn các hoạt động bất hợp pháp.
• Botnet: Botnet là một mạng máy tính bị kiểm soát từ xa bởi kẻ tấn công, thường được sử dụng để thực hiện các cuộc tấn công mạng đối với một mục tiêu cụ thể.
• Keylogger: Keylogger ghi lại mọi phím mà người dùng ấn trên bàn phím, cho phép kẻ tấn công theo dõi và đánh cắp thông tin nhạy cảm như mật khẩu.
• Fileless Malware: Loại này không cần cài đặt tệp trên máy tính mục tiêu, mà thường sử dụng lỗ hổng bảo mật trong hệ thống hoặc ứng dụng để thực hiện các hành động độc hại.

Cách bảo vệ máy tính khỏi Malware

Sử dụng phần mềm chống malware

Cài đặt và duy trì một phần mềm chống malware chất lượng, và luôn cập nhật phiên bản mới nhất. Phần mềm chống malware sẽ giúp phát hiện và loại bỏ malware trước khi chúng có cơ hội gây hại.

Cập nhật hệ thống và phần mềm

Đảm bảo rằng hệ điều hành và các ứng dụng trên máy tính của bạn luôn được cập nhật. Các bản cập nhật thường bao gồm vá lỗi bảo mật để khắc phục các lỗ hổng mà malware có thể sử dụng để xâm nhập.

Sử dụng tường lửa

Kích hoạt tường lửa trên máy tính của bạn để kiểm soát và giám sát lưu lượng mạng. Tường lửa có thể ngăn chặn truy cập của malware vào máy tính.

Dùng mật khẩu mạnh

Sử dụng mật khẩu mạnh và duy nhất cho tài khoản trực tuyến của bạn. Sử dụng một quản lý mật khẩu để quản lý và tạo mật khẩu phức tạp.

Cẩn thận với email và tệp đính kèm

Hãy cẩn thận khi mở email và tệp đính kèm, đặc biệt là nếu bạn không biết nguồn gốc của chúng. Malware thường được phát tán qua email và tệp đính kèm.

Tránh truy cập trang web đáng ngờ

Hạn chế truy cập các trang web không an toàn hoặc không rõ nguồn gốc, đặc biệt là trang web chứa nội dung bất hợp pháp hoặc quảng cáo gian lận.

Sử dụng chế độ duyệt riêng tư

Sử dụng chế độ duyệt riêng tư hoặc chế độ ẩn danh khi duyệt web để ngăn các dấu vết duyệt và cookie từ theo dõi hoạt động của bạn.

Sao lưu dữ liệu thường xuyên

Sao lưu dữ liệu quan trọng của bạn thường xuyên và lưu trữ chúng ngoài máy tính. Nếu máy tính bị nhiễm malware hoặc dữ liệu bị mất, bạn vẫn có thể khôi phục từ bản sao lưu.

Chạy quét máy tính định kỳ

Chạy quét máy tính định kỳ với phần mềm chống malware để kiểm tra xem máy tính có bất kỳ dấu vết của malware nào không.

Malware là một hiểm họa không thể loại bỏ triệt để, do đó bạn cần có kiến thức và áp dụng  các biện pháp bảo vệ thích hợp. Hi vọng những kiến thức chia sẻ về Malware trên đây hữu ích với bạn và có thể giúp bạn phòng tránh được các rủi ro khi sử dụng máy tính.